Ho ngứa cổ họng là những triệu chứng thường gặp ở cả trẻ em và người lớn, dễ tái phát. Nguyên nhân, cách trị ho ngứa cổ họng như thế nào là những thắc mắc của nhiều người. Bài viết sẽ giúp bạn đọc làm rõ những vấn đề trên.
1. Ho ngứa cổ họng vì nguyên nhân gì?
Ngứa cổ ho khan kéo dài là một trong những biểu hiện cho thấy hệ hô hấp bị kích ứng, có thể gặp ở mọi đối tượng nhưng phổ biến hơn ở trẻ em và người cao tuổi. Có nhiều nguyên nhân gây ra tình trạng ngứa cổ họng, ho khan, cụ thể là:
1.1. Cảm lạnh, cảm cúm
Đây là một trong những nguyên nhân thường gặp nhất gây ho ngứa cổ họng, đặc biệt là khi thời tiết thay đổi. Biểu hiện thường thấy là người bệnh bị ho, ngứa rát cổ họng, mệt mỏi, sổ mũi. Cảm lạnh, cảm cúm có thể tự khỏi sau khoảng 5 – 7 ngày. Tuy nhiên, những ngày sau đó, người bệnh vẫn phải đối diện với những cơn ho, ngứa rát cổ họng.
Các cơn ho có thể kéo dài từ 1 – 2 tuần hoặc thậm chí 3 tuần. Đây là phương thức hệ miễn dịch phản ứng để chống lại bệnh tật. Cụ thể, các tế bào bạch cầu di chuyển tới chỗ viêm để chống lại các tác nhân gây bệnh nên ngay cả sau khi đã khỏi cảm lạnh, cảm cúm, bệnh nhân vẫn phải đối diện với tình trạng ho ngứa cổ. Ngoài ra, dịch chảy từ hệ thống xoang qua mũi sau xuống thành sau họng cũng gây ho.
1.2. Dị ứng
Ho, ngứa rát cổ họng do dị ứng là phản ứng của cơ thể để đẩy bụi bẩn, chất tiết và các vi sinh vật ra ngoài. Bệnh nhân dễ gặp phải tình trạng này nếu cơ thể tiếp xúc với các dị nguyên như phấn hoa, lông động vật, thức ăn,…
Ban đầu, người bệnh xuất hiện các triệu chứng như ho khan, ho thành cơn, ngứa họng,… Sau đó, các cơn ho kéo dài hàng tháng hoặc hàng năm, không khỏi dù sử dụng các thuốc chống viêm thông thường. Đôi khi, bệnh nhân có biểu hiện rát bỏng ở họng, cay họng, phản xạ co thắt họng – thanh quản gây khó thở,… Nếu không phòng ngừa và điều trị đúng cách thì người bệnh có thể bị viêm nhiễm đường hô hấp.
1.3. Mất nước
Mất nước cũng là một trong những nguyên nhân gây ho ngứa cổ họng. Vào mùa hè thời tiết nóng, sau khi tập thể dục hoặc khi bị bệnh, cơ thể sẽ mất nhiều nước hơn so với mức thông thường. Biểu hiện đầu tiên của người bệnh là khô miệng (do miệng và cổ họng không có đủ nước bọt), sau đó dẫn tới cảm giác ngứa rát cổ họng gây ho. Bệnh nhân còn có cảm giác khát khô, nước tiểu sậm màu,…
1.4. Viêm phổi, viêm phế quản
Các cơn ngứa họng ho khan về đêm có thể là biểu hiện của bệnh viêm phổi, viêm phế quản. Tình trạng ho sẽ xuất hiện nhiều hơn nếu các cơ quan này bị nhiễm trùng gây bệnh mãn tính. Người bệnh có triệu chứng ho khan, ho có đờm, đau vùng họng, ngứa cổ, sốt, tức ngực, khó thở, ớn lạnh,… Vì vậy, trong trường hợp này, người bệnh cần được thăm khám và điều trị sớm để tránh được những biến chứng nguy hiểm.
1.5. Trào ngược dạ dày – thực quản
Bệnh trào ngược dạ dày – thực quản dẫn tới tình trạng ợ hơi khi đang ngủ, gây các kích thích ở vùng họng, tạo cảm giác ngứa họng, ho khan hoặc ho có đờm.
1.6. Hen suyễn
Tình trạng ho ngứa cổ họng cũng có thể là dấu hiệu của bệnh hen suyễn. Ở bệnh nhân hen suyễn, niêm mạc ống phế quản bị sưng to và thu hẹp lại, gây tình trạng khó thở, ho khan. Các cơn ho thường xuất hiện về đêm, gây ảnh hưởng nhiều tới chất lượng giấc ngủ, khiến người bệnh mệt mỏi. Nếu tình trạng ho khan xuất hiện nhiều hơn, bệnh nhân có thể đã mắc hen suyễn mãn tính.
1.7. Viêm họng
Tình trạng viêm họng thường xảy ra vào thời điểm chuyển mùa, khi thời tiết thay đổi thất thường. Ngoài ra, viêm họng cũng có thể do các tác nhân khác như: Virus, chất gây dị ứng, trào ngược dạ dày,… Biểu hiện điển hình của bệnh là ho khan ngứa cổ cùng các triệu chứng khác như: Ho có đờm, đau họng, sưng họng, nhức đầu, sổ mũi, sốt, cơ thể mệt mỏi, uể oải,…
1.8. Viêm xoang
Ngứa cổ ho khan cũng là dấu hiệu của bệnh viêm xoang mũi. Đây là tình trạng viêm mũi và các xoang cạnh mũi, có thể kéo dài khoảng 4 tuần (cấp tính) hoặc trên 3 tháng (mạn tính).
Ngoài ho ngứa cổ, bệnh nhân còn có thể gặp phải một số triệu chứng khác như: Đau đầu, đau nhức vùng mặt – trán, nghẹt mũi, chảy nước mũi, đau rát cổ họng khi nuốt nước bọt,… Bệnh viêm xoang có thể gây ra do bị nhiễm virus hoặc vi khuẩn, có khối u trong mũi hoặc xoang, do các rối loạn di truyền,…
1.9. Nguyên nhân khác
Một số yếu tố khác có thể gây ho ngứa cổ họng như: Môi trường ô nhiễm, tiếp xúc với hóa chất độc hại, thời tiết chuyển biến đột ngột, thường xuyên ngủ trong điều hòa, lạm dụng nước đá, đặc thù công việc phải nói nhiều gây ảnh hưởng tới cổ họng,…
2. Ho ngứa cổ kéo dài gây hậu quả gì?
Có nhiều người lầm tưởng ngứa họng, ho khan chỉ là triệu chứng thông thường nên chủ quan, không điều trị. Tới khi bệnh biến chứng nặng hơn thì việc điều trị sẽ khó khăn hơn.
Một số ảnh hưởng và nguy cơ biến chứng nếu người bệnh chủ quan, để bệnh diễn tiến lâu:
- Suy giảm chất lượng cuộc sống, ảnh hưởng tới sinh hoạt hằng ngày. Bệnh nhân khó ăn uống, nói chuyện như bình thường, khó ngủ ngon giấc, khó tập trung làm việc,…;
- Thường xuyên mệt mỏi, uể oải, không đảm bảo được năng suất công việc như trước;
- Ăn không ngon miệng, buồn nôn, ợ hơi, suy nhược cơ thể, sụt cân nhanh;
- Tăng nguy cơ ung thư vòm họng vì các tác nhân gây bệnh liên tục tấn công tế bào niêm mạc cổ họng;
- Vi khuẩn, virus theo đường thở di chuyển xuống phổi, gây nhiễm khuẩn ở phổi, dẫn tới viêm phổi, thậm chí ung thư phổi;
- Dây thanh quản bị tổn thương dẫn tới đổi giọng hoặc đau dây thanh quản;
- Huyết áp tăng, nguy cơ vỡ mạch máu ở kết mạc;
- Người bệnh bị loãng xương có thể bị gãy xương sườn.
3. Cách điều trị ho ngứa cổ họng kéo dài tại nhà
Ho ngứa cổ họng lâu ngày khiến bệnh nhân lo lắng, gặp nhiều bất tiện trong cuộc sống. Để cải thiện tình trạng này, người bệnh có thể áp dụng một số biện pháp sau:
3.1 Súc miệng với nước muối
Khi bị ngứa cổ ho khan, bạn có thể áp dụng ngay cách này. Súc miệng bằng nước muối ấm giúp làm sạch cổ họng, loại bỏ các tác nhân gây bệnh là vi sinh vật hoặc các vật thể lạ gây ngứa cổ họng.
Bạn nên pha khoảng 1/2 thìa cà phê muối tinh trong khoảng 240ml nước ấm. Sau đó, ngậm 1 ngụm nước muối, ngửa cổ họng để nước muối giữ trong họng khoảng 10 giây rồi nhổ ra. Nên súc miệng với nước muối 2 – 3 lần/ngày, đặc biệt là vào buổi sáng để giúp cải thiện triệu chứng ngứa họng và ho khan.
3.2 Uống trà gừng mật ong
Niêm mạc họng khô nứt hoặc tổn thương là nguyên nhân gây ngứa cổ họng, ho khan. Mật ong và gừng là những thảo dược có tính ấm, kháng khuẩn và chống viêm tốt, phù hợp sử dụng cho bệnh nhân bị tổn thương niêm mạc họng. Bạn có thể pha trà gừng với mật ong và chanh để giảm ngứa họng, ho như sau:
- Rót 1 cốc nước ấm, pha với 1 thìa mật ong nguyên chất;
- Cắt 2 lát chanh, vắt lấy nước cốt vào cốc nước mật ong;
- Rửa sạch, bào mỏng gừng, cho vào cốc nước mật ong;
- Khuấy đều các nguyên liệu, uống khi còn ấm. Pha dùng 2 – 3 lần/ngày.
Lưu ý: Không nên sử dụng mật ong cho các bé dưới 1 tuổi. Vì trẻ dưới 1 tuổi có hệ tiêu hóa chưa hoàn thiện, dễ bị ngộ độc.
3.3 Uống trà thảo mộc
Có một số loại trà thảo mộc uống ấm giúp làm dịu triệu chứng ho ngứa cổ họng. Bạn có thể uống trà bạch quả, đương quy, cỏ ba lá đỏ, cam thảo, trà cải ngựa,… để cải thiện triệu chứng trên.
Nếu nguyên nhân gây ngứa họng và ho khan là do trào ngược dạ dày – thực quản thì bạn có thể pha sữa nghệ để uống, giúp làm dịu cổ họng và giảm tiết acid dạ dày. Nên uống sữa nghệ vào buổi tối để mang lại hiệu quả tốt nhất.
4. Biện pháp phòng ngừa ho ngứa cổ họng kéo dài
Để làm giảm tình trạng ho khan, ngứa họng kéo dài, bệnh nhân nên thực hiện theo những lời khuyên sau đây:
- Thay đổi tư thế ngủ:
- Kê cao gối đầu khi ngủ: Khi bạn kê gối cao từ 15 – 20cm thì đường hô hấp sẽ mở, thông thoáng hơn, có thể ngăn ngừa các chất kích thích lọt xuống cổ họng, giảm các cơn ho khan khó chịu;
- Nằm nghiêng khi ngủ: Tư thế nằm nghiêng giúp bạn dễ thở, cổ họng thông thoáng hơn, không bị chắn bởi dịch và chất nhầy, giảm tình trạng ho khan;
- Ngăn ngừa bệnh trào ngược dạ dày:
- Ăn ít vào buổi tối;
- Nên ăn tối vào khung giờ sớm, không ăn lúc quá sát với giờ ngủ, duy trì giờ ăn tối muộn nhất là 2 giờ trước khi đi ngủ;
- Hạn chế ăn đồ cay nóng, thức ăn quá lạnh hoặc nhiều dầu mỡ
- Tạo độ ẩm trong phòng ngủ:
- Trồng nhiều cây xanh như húng quế, hương thảo, oải hương, bạc hà cay,… Cây xanh giúp cân bằng độ ẩm, lọc không khí và tránh hiện tượng nấm mốc;
- Sử dụng máy tạo độ ẩm trong phòng ngủ để tránh trường hợp người bệnh bị khô đường thở, gây ho khan, ngứa họng;
- Thay đổi lối sống:
- Không hút thuốc, tránh xa khói thuốc lá để ngăn ngừa nguy cơ kích thích niêm mạc đường hô hấp;
- Tránh xa các tác nhân gây kích ứng, dị ứng như lông chó mèo, bụi bẩn, không khí ẩm mốc, rượu bia, đồ ăn quá nóng;
- Luyện tập thể dục thể thao đều đặn để cải thiện sức khỏe;
- Cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng để nâng cao sức đề kháng cho cơ thể;
- Dọn dẹp nhà cửa thường xuyên, giữ cho môi trường sống sạch sẽ và khô thoáng;
- Tránh hét to, nói lớn để hạn chế gây kích thích vùng họng.
Nếu đã áp dụng các biện pháp trị ho ngứa cổ họng kéo dài kể trên mà triệu chứng không thuyên giảm hoặc đi kèm với các biểu hiện bất thường khác như sốt, ho nhiều hơn, khó nuốt, khó thở, thở khò khè, sưng mặt,… thì bệnh nhân nên đi khám sớm. Nguyên nhân gây ra triệu chứng trên có thể do các bệnh lý khác, cần được chẩn đoán và điều trị sớm.
